Wśród różnych koncepcji systemu operacyjnego najważniejsza jest kontrola dostępu, która określa poziom dostępu przyznawany każdemu użytkownikowi tego systemu operacyjnego. Zasady kontroli dostępu zapewniają, że żaden użytkownik nie może wykonywać tych czynności, do których nie przyznano mu żadnych uprawnień. Dwa najczęstsze typy użytkowników w dowolnym systemie operacyjnym to użytkownik root (ma uprawnienia na poziomie administracyjnym) i użytkownik gość (ma tylko ograniczony zestaw uprawnień).
Czasami nawet użytkownik-gość musi wykonać pewne zadania wymagające uprawnień administratora. Na szczęście Linux zapewnia nam sposób na zrobienie tego, np. poprzez użycie słowa kluczowego sudo przed poleceniem. Jest to tak magiczne słowo kluczowe, że dowolne polecenie, po którym następuje to słowo kluczowe, może działać z uprawnieniami roota, a nie z własnymi ograniczonymi uprawnieniami. Sudo to skrót od Super User DO. Na potrzeby dzisiejszej dyskusji naszym celem jest wyjaśnienie użycia polecenia sudo w Linuksie.
Uwaga: użyliśmy Linux Mint 20 do wyjaśnienia metody używania polecenia sudo.
Sposób użycia polecenia sudo w Linux Mint 20 zademonstrują następujące trzy przykładowe scenariusze:
Scenariusz nr 1: Aktualizacja systemu za pomocą polecenia Sudo
Za każdym razem, gdy chcesz zainstalować nowy program, aplikację, pakiet lub polecenie w systemie Linux, zawsze zaleca się aktualizację pamięci podręcznej systemu przed nią. Dzieje się tak, ponieważ czasami niektóre istniejące pakiety mogą być niezałatane, co może powodować problemy podczas instalowania czegokolwiek nowego w systemie. Możesz wykonać polecenie update z uprawnieniami użytkownika root. Dlatego, aby zaktualizować system za pomocą polecenia sudo, będziesz musiał wykonać czynności wymienione poniżej:
W pierwszym kroku uruchom terminal w dowolnej dystrybucji Linuksa (używam Linux Mint 20); można to zrobić, klikając ikonę terminala obecną na. Możesz zwizualizować terminal Linux Mint 20 na poniższym obrazku:
Po uruchomieniu terminala następną rzeczą, którą musisz zrobić, jest uruchomienie polecenia aktualizacji, używając przed nim słowa kluczowego sudo, jak pokazano poniżej:
$sudotrafna aktualizacja 
Po naciśnięciu klawisza Enter wykonanie polecenia aktualizacji zajmie kilka sekund, w zależności od całkowitej liczby pakietów do zaktualizowania. Im więcej uszkodzonych lub nieaktualnych pakietów lub zależności, tym więcej czasu zajmie wykonanie polecenia aktualizacji. Jednak po zakończeniu wykonywania terminal wyświetli na nim następujące dane wyjściowe:
Scenariusz nr 2: Ulepszanie systemu za pomocą polecenia Sudo
Zazwyczaj po aktualizacji systemu wymagane jest zaktualizowanie również tych pakietów, których zaktualizowane wersje są dostępne w Internecie. Ten proces trwa trochę dłużej niż uruchomienie prostego polecenia aktualizacji, ponieważ w końcu instalujesz wszystkie nowsze wersje pakietów, których aktualizacje są dostępne. Co więcej, te aktualizacje wymagają również dodatkowego miejsca w systemie. Ponownie, aby zaktualizować pakiety w systemie, musisz uruchomić polecenie aktualizacji z uprawnieniami sudo, co można zrobić w następujący sposób:
W terminalu Linux Mint 20 powinieneś wykonać następujące polecenie:
$sudotrafna aktualizacja 
Po naciśnięciu klawisza Enter, aby uruchomić to polecenie, zostaniesz poproszony o potwierdzenie, czy rzeczywiście chcesz uaktualnić swoje pakiety, czy nie. Dzieje się tak, ponieważ Linux uważa za obowiązkowe pytanie użytkownika przed instalacją takiego pakietu, który zajmuje dodatkowe miejsce w jego systemie i wymaga wystarczającej ilości czasu. Jeśli na pewno będziesz kontynuować ten proces, możesz po prostu przekazać to swojemu systemowi operacyjnemu, wpisując Y w terminalu, a następnie naciskając klawisz Enter, jak pokazano na poniższym obrazku:
Wykonanie polecenia aktualizacji zajmie kilka minut, co znowu zależy od dokładnej liczby pakietów, które mają zostać zaktualizowane. Jednak po zaktualizowaniu wszystkich pakietów terminal wyświetli na nim następujące dane wyjściowe:
Scenariusz nr 3: Tworzenie pliku tekstowego za pomocą polecenia Sudo
Aby uzyskać dostęp do większości edytorów tekstu w systemie operacyjnym Linux, potrzebujesz uprawnień użytkownika root. Podobnie, aby utworzyć plik tekstowy za pomocą edytora nano, musisz to zrobić, korzystając ze słowa kluczowego sudo, a cały proces wyjaśniono w poniższych krokach:
W pierwszym kroku musisz wykonać następujące polecenie:
$sudo nanoMójPlik.txtMożesz zastąpić MyFile.txt dowolną wybraną nazwą w pliku tekstowym zamiast nazywać go MyFile.txt. Podobnie jak w tym przypadku, nazwaliśmy nasz plik tekstowy Sudo.txt.
Po uruchomieniu tego polecenia nie tylko utworzy nowy pusty plik tekstowy o określonej nazwie w katalogu domowym, ale także otworzy ten plik za pomocą edytora nano, z którego możesz dodać dowolną wybraną zawartość do tego pliku jako pokazano na poniższym obrazku:
Po wprowadzeniu wszystkich tych zmian musisz zapisać plik i wyjść z edytora nano, po prostu naciskając Ctrl + X. Możesz także sprawdzić, czy plik tekstowy został rzeczywiście utworzony w twoim katalogu domowym, uruchamiając polecenie sudo, czy nie po prostu przechodząc do katalogu domowego. Tutaj będziesz mógł znaleźć nowo utworzony plik tekstowy, jak pokazano na poniższym obrazku:
Wniosek
W tym artykule staraliśmy się przedstawić krótki przegląd użycia polecenia sudo w Linux Mint 20. To tylko niektóre przykładowe scenariusze, w których możesz skutecznie wykorzystać to polecenie. Jednak to słowo kluczowe może być używane z dużą liczbą innych poleceń, a także w innych odmianach systemu operacyjnego Linux.